تدریس هوش مصنوعی در ایران در سال ۱۳۵۱

هوش مصنوعی در جهان کی متولد شد؟

هوش مصنوعی (AI) به‌طور رسمی در تابستان ۱۹۵۶ با کارگاه دارتموث (Dartmouth Workshop) متولد شد. این رویداد توسط جان مک‌کارتی، ماروین مینسکی، کلود شانون و ناتانیل روچستر برگزار شد و به‌عنوان نقطهٔ شروع رشتهٔ AI در جهان شناخته می‌شود.

تا اواسط دههٔ ۱۹۶۰ دانشگاه‌های MIT، استنفورد، کارنگی ملون و ادینبورو درس‌های منظم هوش مصنوعی در مقاطع ارشد و دکتری داشتند، اما محتوای آن‌ها کاملاً نظری بود: الگوریتم‌های جست‌وجو (BFS/DFS)، منطق مرتبه اول، برنامه‌نویسی LISP و قوانین دست‌نویس. هیچ شباهتی به مدل‌های امروزی مانند ChatGPT، GPT-4 یا Stable Diffusion نداشتند.

وضعیت ایران در دههٔ ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ شمسی

دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف امروزی) در سال ۱۹۶۶ تأسیس شد و از حدود ۱۹۷۰ برنامهٔ مهندسی کامپیوتر و دروس پیشرفته‌ای مانند نظریه اتوماتا و سیستم‌های عامل داشت. با این حال، هیچ منبع معتبر خارجی (نه کتاب، آرشیو MIT، نه استنفورد، نه کتاب‌های تاریخ محاسبات — به وجود درس مستقل «هوش مصنوعی» در سال تحصیلی ۱۳۵۱–۱۳۵۲ اشاره نمی‌کند. فعالیت‌های آن دوره بیشتر در حوزهٔ سایبرنتیک، تشخیص الگو و سیستم‌های نظامی بود و عمدتاً جنبهٔ نمادین و نمایشی داشت.

اولین آموزش واقعی هوش مصنوعی در ایران کی بود؟

اولین درس‌های پیشرفته و تأثیرگذار هوش مصنوعی در ایران در دههٔ ۱۹۸۰ میلادی (حدود ۱۳۶۰–۱۳۶۵ شمسی) توسط دکتر کارو لوکاس (پدر هوش مصنوعی ایران، فارغ‌التحصیل برکلی) در دانشگاه تهران ارائه شد. او اولین درس‌های رسمی شبکه‌های عصبی، سیستم‌های فازی و کنترل هوشمند را راه‌اندازی کرد.

نتیجه‌گیری: کدام هوش مصنوعی؟

هوش مصنوعی ابتدایی در دنیا سال ۱۹۵۶ متولد شده و حتی اگر قبول کنیم که تصویر هم درست است(در صورتی که هیچ منبع موثقی برای آن پیدا نمی‌شود) که شاید عجیب نباشد که حدود ۲۰ سال بعد در ایران هم تدریس شود اما هیچ منبعی تایید نمی کند ولی باید پرسید: کدام هوش مصنوعی؟ آن درس در بهترین حالت چند الگوریتم جست‌وجو و منطق ساده بود؛ مثل مقایسهٔ یک دوچرخهٔ قدیمی با بوئینگ ۷۸۷ امروزی.

دکتر فکت: ادعای هوش مصنوعی پیشرفته شبیه هوش مصنوعی فعلی در ۱۳۵۱ فاقد پشتوانهٔ منابع معتبر و #غلط است.